۱. تراز تجاری (Trade Balance)
عمان از نظر تراز تجاری به دلیل وجود منابع سرشار نفت و گاز و صنعت نفت و گاز به روز و همچنین با در اختیار داشتن معادن فلزاتی همچون مس، دارای تراز تجاری مثبت است و با توجه به رشد درآمد های نفتی این تراز رشد مثبت خوبی را نیز داشته ولی این تراز به شدت تحت تأثیر نوسانات قیمت نفت قرار دارد.
۲. صادرات و واردات (Exports and Imports)
صادرات عمده عمان شامل نفت و گاز، مواد معدنی، محصولات شیمیایی و محصولات کشاورزی است. در سال های اخیر و با تلاش این کشور برای تنوع بخشی به صادرات خود و حمایت از صنایع مولد داخلی برخی اقلام صنعتی و کشاورزی را به سبد صادرات خود افزوده است. بیشترین حجم صادرات عمان به کشور های چین (عمدتا نفت خام) هند، عربستان سعودی و امارات انجام می گیرد.
۳. نرخ رشد تولید ناخالص داخلی (GDP Growth Rate)
در چند سال گذشته و با افت قیمت های جهانی نفت، اقتصاد عمان تحت فشار قرار گرفت. اما در چند سال اخیر، رشد اقتصادی عمان همانطور که پیشتر نیز بررسی شد از رشد مناسبی برخوردار شده است. برنامه‌های اقتصادی متنوع‌سازی همچون “عمان ۲۰۴۰” کمک کرده‌اند تا نرخ رشد GDP مثبت باقی بماند و پیش بینی ها نیز خبر از ادامه این رشد می دهد.
در حال حاضر مطابق با پیش بینی صندوق بین المللی پول، نرخ رشد تولید داخلی عمان ۳.۱ بوده که با افزایش به ۴.۴ درصد در سال ۲۰۲۶ تا سال ۲۰۳۰ در محدوده ۳.۶ الی ۴ درصد در نوسان خوتهد بود.
۴. سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی (FDI – Foreign Direct Investment)
عمان در تلاش است تا با تغییر قوانین داخلی هر چه بیشتر سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی را جذب کند. این کشور با ایجاد اصلاحات اقتصادی و ارائه مشوق‌های مالی به سرمایه گذاران خارجی، به ویژه در بخش‌های نفت، گاز، گردشگری، و انرژی‌های تجدیدپذیر، سرمایه‌گذاری خارجی را تشویق می‌کند. در سال‌های اخیر، میزان سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی FDI در عمان افزایش چشمگیری یافته است، اما همچنان در مقایسه با کشورهای رقیب همچون امارات و عربستان کمتر است.
۵. بدهی‌های عمومی داخلی و خارجی (Public Debt – Domestic and External)
در سال هایی که با افت جهانی قیمت نفت و اثرات مخرب همه گیری کرونا مواجه بودیم (۲۰۱۸ الی ۲۰۲۰)، بدهی عمومی عمان به دلیل کاهش درآمدهای نفتی و هزینه‌های بالای دولتی افزایش یافته بود. در آن دوره دولت عمان بیش از پیش برای کاهش وابستگی به نفت تلاش کرد و همچنین با کوچک سازی دولت و اجرای برنامه‌های اصلاح اقتصادی برای کاهش بدهی‌ها تلاش کرده تا از طریق ایجاد درآمدهای غیرنفتی و کاهش هزینه‌ها، مدیریت بهتری روی بدهی‌ها داشته باشد.
توجه به درصد رشد GDP پیش بینی شده برای اقتصاد عمان، روند کاهشی را نشان می دهد.
۶. ذخایر ارزی (Foreign Exchange Reserves)
ذخایر ارزی عمان به‌طور نسبی همواره در وضعیت مناسبی قرار داشته و بانک مرکزی عمان با در دست داشتن مدیریت ذخایر ارزی از این ذخایر برای مقابله با نوسانات بازار و تأمین نیازهای ارزی استفاده می‌کند.
۷. شاخص توسعه انسانی (HDI – Human Development Index)
شاخص توسعه انسانی (HDI) معیاری است که توسط برنامه توسعه سازمان ملل متحد (UNDP) برای سنجش سطح توسعه انسانی کشورها استفاده می‌شود. این شاخص بر اساس سه بُعد اصلی محاسبه می‌شود:
- امید به زندگی در بدو تولد که نشان‌دهنده سلامت و طول عمر متوسط افراد جامعه است.
- میانگین و انتظار سال‌های تحصیل که بیانگر سطح دسترسی و کیفیت آموزش در جامعه است.
- درآمد ناخالص ملی (GNI) سرانه که بازتاب‌دهنده استانداردهای زندگی و رفاه اقتصادی است.
HDI عددی است که بین ۰ تا ۱ متغیر است و هرچه این مقدار به ۱ نزدیک‌تر باشد، نشان‌دهنده توسعه انسانی بالاتر آن کشور است.
۸. نرخ تورم (Inflation Rate)
نرخ تورم در عمان معمولاً پایین است، اما به دلیل نوسانات اقتصادی و تغییرات در قیمت‌های جهانی، ممکن است شاهد افزایش‌های موقتی در نرخ تورم باشیم. به‌طور کلی، تورم در عمان به طور معقولی مدیریت می‌شود و در حال حاضر چندین سال است که این نرخ زیر ۱% است. در بخش جمعیت و اقتصاد عمان جداول صندوق بین المللی پول و همچنین بانک جهانی و مقایسه ای از نرخ تورم عمان با چندین کشور ارائه شده است.
Statista Inflation Report
۹. نرخ بیکاری (Unemployment Rate)
نرخ بیکاری در عمان، به‌ویژه در میان جوانان، نسبتاً بالا است. این مسئله از چالش‌های عمده اقتصادی کشور به‌شمار می‌رود. دولت عمان در حال اجرای برنامه‌هایی برای ایجاد فرصت‌های شغلی بیشتر برای جوانان است. از همین رو در جذب سرمایه های خارجی قوانینی در نظر گرفته است که هر شرکت ثبت شده در عمان پس از گذراندن دوره تنفسی کوتاه ملزم به استخدام نیروی کار عمانی است.
۱۰. شاخص فلاکت (Misery Index)
با توجه به نرخ تورم پایین و پایدار عمان در کنار نرخ بیکاری رو به کاهش کشور، شاخص فلاکت عمان در مقایسه با کشورهای دیگر پایین بوده و در وضعیت مطلوبی قراردارد. رتبه عمان (با در نظر گرفتن آمارهای متفاوت منابع مختلف) جایگاه ۶۷ در جهان بوده و به این معنی است که شرایط اقتصادی این کشور برای شهروندان آن بسیار مناسب است. با توجه به ثباتی که نرخ تورم ا خود نشان می دهد، تنها عاملی که ممکن است شاخص فلاکت عمان را تهدید کند، بالا رفتن نرخ بیکاری است و به همین دلیل است که دولت عمان با اجرای طرح عمانیزاسیون، شرکت های ثبت شده در عمان را به استفاده از نیروی کار عمانی (پس از یک دوره کوتاه تنفس) ملزم نموده است.
۱۱. نرخ ارز (Exchange Rate)
ریال عمان (OMR) به‌طور معمول نسبت به ارزهای دیگر ثابت و مقاوم است. این امر به دلیل سیاست‌های پولی محافظه‌کارانه بانک مرکزی عمان است که از نوسانات شدید ارز جلوگیری می‌کند.
داده ها از سایت Xe.com.
۱۲. درجه آزادی تجارت (Trade Openness)
عمان یک کشور باز تجاری محسوب شده و در درجه آزادی تجاری آن بالاست. این کشور به‌ویژه در چارچوب توافقات تجاری بین‌المللی مانند توافقات GCC، در تلاش است تا تجارت خارجی خود را گسترش نیز بدهد. عمان توافق صادرات و وادرات آزاد با ایالات متحده، اتحادیه عرب و برخی کشور های اتحادیه اروپا را به امضا رسانده و اخیرا با کشور عزیزمان ایران نیز قراردادهایی جهت گسترش مراودات به مرحله نهایی شدن رسیده است.
۱۳. پایین بودن یا بالا بودن هزینه‌های تولید (Cost of Production)
هزینه‌های تولید در عمان معمولاً تحت تأثیر هزینه‌های انرژی و نیروی کار قرار دارد. با توجه به منابع انرژی غنی که عمان دارد، هزینه‌های انرژی نسبت به بسیاری از کشورهای دیگر پایین‌تر است. اما با توجه به نیاز عمان به نیروی کار خارجی، هزینه‌های نیروی کار می‌تواند به طور غیرمستقیم تأثیر منفی بر هزینه تمام شده کالا بگذارد.
۱۴. رقابت‌پذیری جهانی (Global Competitiveness Index)
بر اساس آخرین ویرایش گزارش رقابت پذیری جهانی که در سال ۲۰۱۸ انجام پذیرفت، ۱۴۰ اقتصاد مورد ارزیابی قرار گرفت. برای تهیه گزارش GCI، ۹۸ متغیر گوناگون در ۱۲ دسته بندی اصلی قرار داده شده اند و اطلاعات آنها از داده های سازمانهای بین المللی و همچنین مجمع جهانی اقتصاد جمع آوری شده است. با امتیاز دهی به ۹۸ متغیر در دسته بندی های اصلی شامل موسسات و نهادها، زیرساخت ها، تطبیق پذیری و استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات، ثبات اقتصاد کلان، سلامتی، مهارت ها، بازار تولید؛ بازار کار، سیستم مالی، اندازه بازار، پویایی کسب و کار و قابلیت نوآوری مقدار GCI که عددی بین ۱ تا ۱۰۰ متغیر است مشخص می کند که رقابت پذیری اقتصاد یک کشور به چه اندازه بالاست.
در حقیقت مجمع جهانی اقتصاد در سال ۲۰۱۸ انقلاب صنعتی چهارم را در بر محور های فوق تطبیق داده و بدین ترتیب بر نقش سرمایه انسانی، نوآوری، انعطاف‌پذیری و چابکی، نه تنها به عنوان محرک‌ها، بلکه ویژگی‌های تعیین‌کننده موفقیت اقتصادی در انقلاب صنعتی چهارم تأکید می‌کند.
بر اساس گزارش مجمع جهانی اقتصاد در سال ۲۰۱۹ عمان با کسب ۶۳.۳۱ امتیاز از ۱۰۰ امتیاز رتبه ۵۳ از میان ۱۴۱ کشور را دارد. همچنین روند کاهشی رتبه GCI عمان، نشان از عملکرد صحیح اقتصاد این کشور است.
۱۵. صادرات غیرنفتی (Non-Oil Exports)
در سال‌های اخیر، عمان توجه بیشتری به صنایع غیر نفتی داشته است. صادرات غیرنفتی کشور به ویژه در زمینه‌های معدنی، محصولات کشاورزی، و گردشگری افزایش یافته است. دولت عمان برنامه‌هایی برای تقویت این بخش‌ها به‌ویژه در چارچوب برنامه عمان ۲۰۴۰ دارد.
۱۶. شاخص تجارت جهانی (World Trade Index)
اگر چه شاخص تجارت جهانی (World Trade Index) به‌طور مشخص به‌عنوان یک شاخص مستقل وجود ندارد، با این حال، شاخص‌های مرتبطی وجود دارند که میزان مشارکت و عملکرد کشورها در تجارت جهانی را می‌سنجند. شاخص هایی از قبیل آزادی اقتصادی، سرمایه گذاری خارجی و عضویت در سازمان های تجاری بین المللی می تواند نقش اقتصاد هر کشور در اقتصاد جهانی را بیان کند. اگر به بررسی این شاخص ها برای عمان بپردازیم.
- شاخص آزادی اقتصادی (Index of Economic Freedom)
- شاخص محبوبیت برای سرمایه‌گذاری و تجارت
- عضویت در سازمان تجارت جهانی (WTO)
۱۷. سهم صنایع مختلف در تولید ناخالص داخلی (Sectoral Contribution to GDP)
در حال حاضر، سهم بخش‌های مختلف در تولید ناخالص داخلی عمان به شرح زیر است:
- بخش نفت و گاز
- بخش خدمات
- بخش کشاورزی و صنعت
جمع‌بندی شاخص های اقتصادی عمان:
وضعیت اقتصادی عمان و بررسی شاخص‌های کلان اقتصادی عمان خبر از رشد اقتصادی عمان دارد و انتظار می رود در سال های پیش رو، جایگاه عمان در اقتصاد جهانی با توجه به چشم‌انداز اقتصادی عمان بهبود قابل توجهی یابد. عمان در تلاش است تا وابستگی خود به نفت را کاهش دهد و در حال حرکت به سمت تنوع اقتصادی است. هرچند که این کشور ا۱۸ز نظر اقتصادی در مقایسه با برخی کشورهای پیشرفته چالش‌هایی دارد، اما تلاش‌هایی مانند اجرای برنامه عمان ۲۰۴۰ و سرمایه‌گذاری در بخش‌های غیرنفتی، امید به بهجمع‌بندی شاخص های اقتصادی عمان:بود وضعیت اقتصادی را افزایش می‌دهد و همه پیش بینی های موسسات مالی معتبر دنیا نیز روند رو به رشد اقتصاد عمان را متصور هستند.
پیش‌بینی رشد تولید ناخالص داخلی (GDP) به میزان ۳.۱٪ در سال ۲۰۲۴ توسط بانک جهانی و صندوق بین المللی پول بی دلیل نبوده است. این رشد به واسطه سیاست‌های اقتصادی دولت و اجرا برنامه‌های اصلاح اقتصادی همزمان با اصلاح قوانین برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی و تنوع بخشیدن به اقتصاد بوده است. عمان در تلاش برای کاهش هزینه های دولت اقدام به خصوصی سازی و توسعه زیرساخت‌ها از طریق بخش خصوصی نموده است. ورود بخش خصوصی و سرمایه گذار خارجی سبب رونق بازار کار شده که این امر با بررسی میزان رو به کاهش بیکاری در عمان قابل مشاهده است. دولت عمان در کنار برنامه های توسعه، توجه ویژه ای به رعایت عدالت اقتصادی و مبارزه با فقر و نابرابری و همچنین مبارزه با فساد را نیز دارد و از ابتدای راه توسعه اقدامات لازم جهت رشد فراگیر در همه نقاط کشور را مد نظر قرار داده است. جهت مبارزه با فقر بودجه مخصوص بصورت یارانه در اختیار شهرمندان عمانی قرار می دهد. همچنین از نقاط برجسته برنامه ۲۰۴۰ عمان، توجه به توسعه پایدار، استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر و محافظت از محیط زیست این کشور است.
شاید در این مقاله کوتاه امکان بررسی کامل برنامه‌های توسعه اقتصادی دولت نقاط قوت و ضعف اقتصاد عمان و فرصت‌ها و چالش‌های اقتصادی آن نبوده باشد اما تمام تلاش ما بر این بود که بتوانیم اقتصاد عمان را با توجه به جذابیت روزافزون آن برای ایرانیان کمی بیشتر تبیین نماییم. کشوری که به جای استفاده از اقتصاد مقاومتی به گواه اتاق بازرگانی ایران و عمان در یک دهه اخیر جهشی خیره کننده را تجربه کرده و اکنون با تراز تجاری مثبت و مجموع بدهی‌های داخلی و خارجی اندک به امید روزهای پر فروغ آینده نشسته است. جوانان عمانی روز ملی عمان را با افتخار جشن می گیرند و به امید روزی هستند که همانند همسایه شرقی خود نامی به مراتب بزرگتر از وسعت خود در پهنای جهان بهم زنند.
وارد کردن اطلاعات تکمیلی عمان شامل:
LANGUAGES, working week info. Money and Currency,
Internet
Home broadband network
